Ο Μακρυγιάννης στο τέλος των Απομνημονευμάτων του μας εξηγεί και τον λόγο που τον παρακίνησε στη συγγραφή τους και που δεν είναι άλλος βέβαια από το κοινό καλό.
«Αδελφοί αναγνώστες, ούτε δόξες θέλω, ούτε τής ζητώ- ούτε μου δίνουν. Και δια κείνο τραβήχτηκα και σκαλίζω τον κήπο μου όταν είμαι γερός, ειδέ φυλάγω το στρώμα μου. Του αναθέματος να είμαι αν έχω διοτέλεια δια όσους μιλώ εδώ μέσα. Η πατρίδα, η θρησκεία, η ηθική εις την κοινωνία είναι το πλέον αγαπημένον εις τον άνθρωπον τον τίμιον. Εις αυτείνη την κοινωνία θα ζήσω κ’ εγώ και τα παιδιά μου και δεν μου μένει ελπίδα και φωνάζω. Και δι’ αυτό γράφω απελέκητα γράμματα, όχι όμως να λείπη από αυτά η αλήθεια».
Ο ίδιος δεν γράφει για να προβάλει τον εαυτό του, αλλά «όχι να πορνεύουν την αρετή και να καταπατούν τον νόμον και νάχουν την επιρροή για ικανότη. Εγώ τάγραψα αυτά όλα κι όποιος απ’ όσους μιλώ προσωπικώς στοχάζεται ότι τον αδικώ και είναι κακία μου κι όχι αλήθεια, έχει το ελεύτερον να γράψη κι αναντίον μου ό,τι λάθη έκαμα εις τον αγώνα της πατρίδος· όχι όμως παθητικώς, αλλά συντροφεμένος με την αλήθεια, με την παρατήρησιν.[…] Κ’ εγώ έκαμα λάθη και κάνω· άνθρωπος είμαι. Και πρέπει να γράφωνται και τα καλά μας και τα κακά μας».
Μάλιστα η αυτοκριτική του προχωρεί περισσότερο, όταν εξηγεί τα κίνητρα για τον έλεγχο των πολιτικών προσώπων στον οποίο προβαίνει: «Τον Μεταξά τον έχω και κουμπάρο και σύντροφο σε μίαν μεταβολή, τον Κωλέτη κουμπάρο, το Μαυροκορδάτο το ίδιον –στενός φίλος από εξαρχής μ’ όλους. Δεν τους τα γράφω αυτά ως οχτρός. Εκείνα οπού έπραξαν γράφω.[…] Μπορώ ως άνθρωπος, κι αγράμματος κι απλός, νάκαμα περισσότερα, και δεν το αιστάνομαι ή δεν μπορώ να δικάσω του λόγου μου μόνος μου. Κάθε άνθρωπος εις τον εαυτό του κάνει τον συνήγορον, αλλά άλλες παρατήρησες θα κάμη η κατηγορία».
Ως πραγματικός Έλληνας πάντα θέτει τον εαυτό του κάτω από τους άλλους ή καλύτερα τον υποτάσσει στο σύνολο και το κοινό καλό: «Κι αφού ο Θεός θέλησε να κάμη νεκρανάστασιν εις την πατρίδα μου, να την λευτερώση από την τυραγνίαν των Τούρκων, αξίωσε κ’ εμένα να δουλέψω κατά δύναμη λιγώτερον από τον χειρώτερον πατριώτη μου Έλληνα. […] Ένα πράγμα μόνον με παρακίνησε κ’ εμένα να γράψω, ότι τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι· όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσωμεν εδώ. […] Είμαστε εις το εμείς κι όχι εις το εγώ».
Στις μέρες μας, αυτή η τελευταία φράση, νομίζω, αποτελεί την πλέον επίκαιρη παρακαταθήκη, το σπουδαιότερο κληροδότημα του Μακρυγιάννη στον Ελληνισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου