Η αρχή της σφαγής

Το πρωί της 9ης Σεπτεμβρίου 1922 κατά τις 11 η ώρα, άρχισαν ν' ακούωνται κραυγές τρόμου. Βγαίνοντας στην πόρτα του προξενείου είδα ένα πλήθος από πρόσφυγες, οι περισσότεροι γυναίκες, έτρεχαν κατατρομαγμένοι προς το Προξενείο προσπαθώντας να εύρουν καταφύγιο μέσα σ' αυτό και ότι δεν τους άφηναν να μπουν οι δυο ή τρεις ναύτες πού ήσαν προωρισμένοι για την υπεράσπιση της προξενικής περιουσίας.
Ένα βλέμμα απ' την ταράτσα πού είχε θέα προς την προκυμαία, εξηγούσε αμέσως την αιτία του τρόμου τους. Το Τουρκικό ιππικό εγέμιζε την προκυμαία πηγαίνοντας προς τους στρατώνες του πού ήταν κοντά στο Διοικητήριο (Konak) στην άλλη άκρη της πόλεως. Ήταν ρωμαλέοι άνδρες και παρήλαυναν με πλήρη τάξη. Φαίνονταν πώς ήταν καλοθρεμμένοι και ξεκούραστοι. Πολλοί απ' αυτούς ήταν
του Μογγολικού εκείνου τύπου πού βλέπει κανείς ανάμεσα στους Μωαμεθανούς της Μικρας Ασίας.
Εξ αιτίας του ότι δεν ήταν εφωδιασμένα όλα τα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ με τις ωραίες στολές των εκλεκτών του στρατευμάτων πολλά πράγματα ισχυρίσθηκαν φιλότουρκοι κύκλοι σχετικά με τη διαφορά ανάμεσα στους «τακτικούς» και «άτακτους» στρατιώτες του. Οιοσδήποτε είδε το ιππικό εκείνο να παρελαύνει στην προκυμαία της Σμύρνης θα εβεβαίωνε, εάν είχε κάποια ιδέα από στρατιωτικά πράγματα, ότι αυτοί πού το αποτελούσαν δεν ήταν απλώς στρατιώτες αλλά τω όντι πολύ καλοί στρατιώτες με τέλεια εξάσκηση και κάτω από έναν τέλειο έλεγχο θαυμάσιων αξιωματικών. Και οποιοσδήποτε γνωρίζει κάτι απ' τον Τουρκικό χαρακτήρα, θα βεβαιώσει ότι ο Τούρκος είναι πραγματικά ένας στρατιώτης εξαιρετικά πειθαρχικός στις διαταγές των ανωτέρων του. Ο Τούρκος
σφάζει όταν διαταχθεί απ' το αρχηγείο του και σταματά σε ένα δευτερόλεπτο, όταν διαταχθεί απ' τους ίδιους αρχηγούς του να σταματήσει. Ο Μουσταφά Κεμάλ λατρευόταν απ' τον στρατό εκείνο των «τακτικών» και «άτακτων» και ο λόγος του ήταν γι’ αυτούς νόμος.
Ενώ το Τουρκικό ιππικό έμπαινε στη Σμύρνη το πρωινό εκείνο της 9ης Σεπτεμβρίου κάποιος ανόητος έρριξε μια μπόμπα. Ο Τούρκος αξιωματικός πού διοικούσε την Μεραρχία του ιππικού τραυματίσθηκε ελαφρά κοντά στο κεφάλι του. Όλες οι μαρτυρίες συμφωνούν ότι προχωρούσε με το άλογο του χωρίς προφυλάξεις. Αυτό θα έκαμνε κάθε Τούρκος γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία για τη γενναιότητα της φυλής. Είπαν ότι η μπόμπα είχε ριχτεί από έναν Αρμένιο, εγώ όμως δεν είδα καμμιά απόδειξη του ισχυρισμού αυτού, ούτε μπορεί να συμβιβασθεί ο ισχυρισμός ότι το ρίξιμο της μπόμπας αυτής επιτάχυνε τη σφαγή των Αρμενίων με τον ισχυρισμό των Τούρκων ότι τα στρατεύματα τους ήταν τόσο εξοργισμένα απ' τις θηριωδίες του Ελληνικού στρατού, ώστε δεν μπορούσε να τα συγκρατήσει
κανείς, όταν έφτασαν στη Σμύρνη. Οι Αρμένιοι δεν είναι Έλληνες και η μανία των Τούρκων ξέσπασε στην αρχή εναντίον των συνηθισμένων θυμάτων τους.
Το βράδυ της 9ης Σεπτεμβρίου άρχισε η λεηλασία και η σφαγή. Πυροβολισμοί ακούονταν όλη τη νύχτα σε διάφορα μέρη της πόλης και το άλλο πρωί Αμερικανοί υπήκοοι εκ γενετής, άνδρες και γυναίκες, άρχισαν να αναφέρουν ότι είχαν ιδεί πτώματα πεταμένα χάμω στους δρόμους στο εσωτερικό της πόλης.

Τζ. Χόρτον, Η κατάρα της Ασίας