Το λιντσάρισμα του Χρυσοστόμου Σμύρνης

Οι διηγήσεις ποικίλλουν σχετικά με τον τρόπο πού πέθανε ο Χρυσόστομος, αλλά είναι πρόδηλη η πιθανότης ότι τον βρήκε ο θάνατος στα χέρια του Οθωμανικού όχλου. Ένας Τούρκος αξιωματικός πήγε μαζί με δυο στρατιώτες στα γραφεία της Μητρόπολης και τον ωδήγησε στον Νουρεδίν Πασά, τον Τούρκο Αρχιστράτηγο, ο οποίος, όπως λέγουν, είχε υιοθετήσει τη μεσαιωνική ιδέα να παραδώση τον Μητροπολίτη στον φανατικό όχλο για να τον κάνει
ό,τι ήθελε. Δεν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις της ορθότητας αυτής της διαπιστώσεως, είναι όμως βέβαιο, ότι ο Μητροπολίτης θανατώθηκε απ' τον όχλο. Εβιαιοπράγησαν επάνω του, του ξερρίζωσαν τη γενειάδα του, τον εχτύπησαν με ρόπαλα και με μαχαιριές, ωσότου πέθανε και υστέρα τον έσυραν σβαρνίζοντάς τον επάνω στους δρόμους.
Το μοναδικό του φταίξιμο ήταν ότι ήταν ένας Έλλην με μεγάλο πατριωτισμό και ευγλωττία πού επιθυμούσε την πρόοδο της φυλής του και εργαζόταν για το σκοπό αυτό. Του είχαν προσφέρει καταφύγιο στο Γαλλικό Προξενείο και τη διαφυγή με πλοίο του Γαλλικού Ναυτικού, εκείνος όμως δεν δέχθηκε λέγοντας ότι το καθήκον του ήταν να μένει κοντά στο ποίμνιο του. Μου είπε: «Είμαι ποιμένας και οφείλω να μείνω κοντά στο ποίμνιο μου». Πέθανε σαν μάρτυρας και αξίζει να του απονεμηθούν ύψιστες τιμές από την Ελληνική Εκκλησία και την Ελληνική Κυβέρνηση. Είναι άξιος του σεβασμού όλων των ανδρών και γυναικών απ' τους οποίους θ' απαιτείτο να δείξουν
γενναιότητα αντιμετωπίζοντας ένα φρικτό θάνατο.

Τζ. Χόρτον, Η κατάρα της Ασίας